In een tijd van ecologische crisis wint de term Islamic environmentalism steeds meer aan betekenis. Dit gedachtegoed benadrukt dat moslims de rol van Khalīfah — rentmeester of vicegerent — hebben gekregen om de aarde te beschermen en in balans te houden.
1. Khalīfah: het heilige mandaat van rentmeesterschap
Volgens de Qur’an heeft Allah (SWT) de mensheid aangesteld als Khalīfah op aarde (2:30, 6:165). Hiermee wordt niet simpelweg bedoeld dat we over de aarde heersen, maar dat we haar zorgvuldig beheren. De Profeet Muhammad (vzmh) zei:
“De wereld is groen en mooi, en Allah (SWT) zal jullie als zijn rentmeesters aanstellen om te zien hoe jullie handelen…” (Sahih Muslim 2742, Boek 49, Hadith 12)
Dit mandaat plaatst ecologische verantwoordelijkheid hoog in islamitische ethiek.
2. Centraal binnen eco‑Islam: Tawḥīd en Mīzān
Twee belangrijke principes:
- Tawḥīd (Geloof in de Eenheid van Allah (SWT)): wijst op de inherente verbondenheid tussen mens en schepping.
- Mīzān (kosmisch evenwicht): Allah (SWT) schiep de wereld in een harmonisch evenwicht, en mensen mogen dit niet verstoren.
3. Qur’an en Hadith: oproep tot wijs gebruik en behoud
- De Qur’an waarschuwt tegen verspilling: “Eet en drink, maar verkwist niet” .
- Sprekende hadiths:
- “Als een moslim een boom plant… wordt dit gerekend als sadaqah” (Bukhari).
- “Gebruik niet te veel water, zelfs niet bij wudu aan een stromende bron” (Ibn Majah).
Hiermee kijkt de islam niet alleen naar geloofsovertuiging, maar ook naar praktisch gedrag en verantwoordelijkheid.
4. Collegiale pleitbezorgers: Islamic Declaration & grootschalige beweging
In 2015 onderschreven meer dan 60 islamitische leiders de Islamic Declaration on Global Climate Change, waarin werd opgeroepen tot actie tegen ontbossing, uitstoot en biodiversiteitsverlies.
Denker Seyyed Hossein Nasr, pionier van de stroming, benadrukt een heilig besef van de natuur dat dieper gaat dan moderne ecologie.
5. Lokale voorbeelden: Hima‑zones en Misali‑eiland
Het eeuwenoude concept ḥimā (beschermde zones voor bossen en water) werd toegepast in de tijd van de Profeet (vzmh) om ecologisch beheer te reguleren.
In Zanzibar inspireerden imams vissersgemeenschappen om hun mariene habitat te beschermen, met verwijzing naar de Qur’an: “Allah houdt niet van verspillers”.
6. Praktische gids: hoe je als Khalīfah duurzaam leeft
A. Verminder verspilling
Water- en energiezuinig leven, zelfs bij kleine rituelen, zoals wudu.
B. Plant en bescherm flora
Bestaande boom- en tuingelegenheden uitbreiden—een daad van sadaqah.
C. Creëer heilige zones of tuinen
Denk aan moestuinen of moskeegroene zones—moderne interpretaties van ḥimā.
D. Betrek jouw gemeenschap
Stimuleer eco-activiteiten via moskeeën en onderwijs over milieubewustzijn in sermons en lessen.
E. Sluit je aan bij faith-based initiatieven
Doe mee met organisaties als IFEES of steun klimaatacties die samengaan met islamitische waarden.
✨ Conclusie: duurzaam leven als gemeenschappelijke opdracht
Islamitische milieu-ethiek is niet louter moralistisch, maar een praktisch plan voor dagelijks leven. Wij zijn door Allah (SWT) belast als rentmeesters, beheersers van onze woorden en daden, en geïnspireerd door de natuur. Door ecologische bewustwording en actie te combineren met theologische wortels — zoals Tawḥīd, Mīzān en Khalīfah — maken moslims een krachtige bijdrage aan een duurzame toekomst.
